عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
عظمت قرآن
عبدالله مبارک می گوید: در سالی که به مکه می رفتم، در بین راه با زنی که حافظ قرآن بود، آشنا شدم و او مرا به مهمانی دعوت کرد. پس از خداحافظی، فرزندان او تا بیرون خیمه مرا همراهی کردند. از آنان پرسیدم: «ای جوانان! مادر شما به جز از قرآن سخن نمی گوید، چگونه او حافظ تمام قرآن شده است؟ » در پاسخ گفتند: مادر ما روزی در مسجدالاقصی نماز می خواند و قرآن قرائت می کرد. چون به این آیه شریفه رسید:
لو انزلنا هذا القرآن علی جبل لرأیته خاشعا متصدعا من خشیه الله و تلک الأمثال نضربها للناس لعلهم یتفکرون.
(ای رسول گرامی! ) اگر ما این قرآن را بر کوه نازل می کردیم، می دیدی که کوه از ترس و خشیت الهی، خاشع و ذلیل می شد و متلاشی می گردید. ما این گونه مثال ها را (در قرآن) برای مردم بیان می کنیم، شاید بیاندیشند. (1)
بی هوش شد و بر زمین افتاد. هنگامی که به هوش آمد، به ما رو کرد و گفت ...
خداوند در این آیه مثل زده و گفته است که اگر این قرآن را به مثل بر کوه بخوانند، هر آینه، از خوف خدا پاره پاره و متلاشی می شود. پس دل های این مردم از سنگ سخت تر است. آیا در این مثل، اندیشه نمی کنند که چه در پیش دارند؟ از آن روز تا به حال، مادر ما سخن نگفته است مگر با قرآن.
عبدالله می گوید: «چون این سخن را شنیدم بر سر خود زدم و گفتم: وای بر من! اگر این همه علم و فضیلت را در این زن ندیده بودم، به علم خود مغرور بودم و به آن می بالیدم ولی اکنون معلوم شد که خود از دروغ گویانم» (2) .
تفسیر آیه
هدف آیه ی شریفه این است که این کوه ها با همه ی صلابت و استحکامی که دارند، اگر عقل و احساس داشتند و این آیات به جای قلب انسان ها، بر آن ها نازل می شد، چنان به لرزه درمی آمدند که از هم می شکافتند، اما گروهی از انسان های سنگدل، این آیه ها را می شنوند، ولی کمترین تغییری در آنان رخ نمی دهد.
1- تأثیر قرآن قطعی و حتمی است. مانع تأثیر در وجود ماست. باید هر چه سریع تر موانع را از قلب و روان و جسم خود بزداییم تا ظرف پذیرش و تأثیر در وجود ما فراهم شود.
2- در کسب ارزش های دینی و درجات معنوی و متأثر شدن از قرآن، بین زن و مرد فرقی نیست و در این زمینه با هم مساوی هستند.
تسلی بخش مصیبت زده
«ام عقیل» زنی بادیه نشین بود که اسلام را با جان و دل پذیرفته بود و با ایمان راستین، به قوانین آن عمل می کرد. وی پسری داشت به نام «عقیل» که شتران شان را به چرا می برد. روزی دو میهمان به خانه اش وارد شدند. در همین حال که سرگرم پذیرایی از میهمانان بود، خبر آوردند که بر اثر ازدحام شتران «عقیل» به چاه افتاده و جان سپرده است. «ام عقیل» بی آنکه خود را ببازد یا موضوع را به مهمانان خبر دهد، به پیام آور گفت: «از مرکب خود پیاده شو. این گوسفند را ذبح کن و برای میهمانان و خویشان طعامی فراهم کن» . پس از خوردن غذا، وقتی میهمانان از کشته شدن پسرش آگاه گشتند، از بردباری و روحیه ی عالی این زن شگفت زده شدند.
ام عقیل در مجلس حاضر شد و گفت: «ای جماعت! آیا در میان شما کسی هست که از کتاب خدا چیزی بداند و با تلاوت آن مرا آرامش خاطر دهد؟ » یکی از حاضران گفت: «آری» . من قرآن را می دانم. این بانو گفت: «از آیات قرآن برایم بخوان تا در مصیبت پسرم، دلم آرام گیرد» . آن شخص این دو آیه را تلاوت کرد.
و بشر الصابرین الذین اذا اصابتهم مصیبه قالوا انا لله و انا الیه راجعون اولئک علیهم صلوات من ربهم و رحمه و اولئک هم المهتدون.
ای محمد! به بردباران بشارت ده؛ آنان که وقتی دچار مصیبت و بلا می شوند، می گویند ما از سوی خدا و به فرمان او آمده ایم و سرانجام نیز به سوی او باز خواهیم گشت. اینان مشمول دعا و رحمت پروردگارشان هستند و هدایت شدگانند. (3)
به رنج صبر تن در ده زمانی
پی آسایش جان جاودانی
زما صبر و زگردون، بی قراری
زدلبر ناز و از دل، آه و زاری
که صبر آن خوش نهال باغ امید
بر آسایش دهد در عمر جاوید
که صبر تلخ، شیرین تر زقند است
بدون عشق کان شیرین پند است
ام عقیل با شنیدن این آیات، بر آنان درود فرستاد، و از ایشان خداحافظی کرد. سپس وضو گرفت و صلوات می فرستاد. آن گاه دست به دعا برداشت و عرض کرد:
«خدایا! من به آن چه در این آیه فرموده ای به مسؤولیت خویش در شکیبایی و صبر به قضا، عمل کردم. اینک تو هم آن چه را به صابران وعده داده ای، عمل کن» .
بعد از آن گفت: «اگر کسی از مخلوقات باقی می ماند او همان یک نفر بود» . یکی از افراد می گوید: پیش خودم گفتم، منظورش این است که اگر پسرم برای من باقی می ماند، ولی شنیدم که گفت: «هر آینه حضرت محمد صلی الله علیه و آله برای امتش باقی می ماند» . (4)
آری. ام عقیل از قرآن الهام گرفت و در سخت ترین موقعیت به آن عمل کرد. بنابراین، روح و روانش آرامش یافت.
تفسیر آیه
آیه با اشاره به آزمون هایی نظیر ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی که بر سر راه آدمی قرار خواهد گرفت، صبر و مقاومت را تنها عامل کام یابی در آن می داند. بنابراین می فرماید: بشارت ده صابران و پایداران را؛ آنان کسانی هستند که هر گاه مصیبتی به ایشان رسد، می گویند: ما از آن خدا هستیم و به سوی او بازمی گردیم.
توجه به این واقعیت که همه از او هستیم، به ما می آموزد که هرگز از زوال نعمت ها غمگین نشویم؛ زیرا همه ی این مواهب و حتی خود ما نیز به او تعلق داریم. او، یک روز می بخشد و روز دیگر، باز می ستاند و هر دو کار، به صلاح ما است. زوال نعمت ها و کمبود مواهب یا فراوانی آن ها همه زودگذر است و وسیله ای است برای پیمودن مراحل تکامل. توجه به این دو اصل اساسی اثر عمیقی در ایجاد روح استقامت و صبر دارد.
بدیهی است در گفتن جمله ی «انا لله و انا الیه راجعون» نباید به ذکر زبانی آن بسنده کرد، بلکه بایستی در حقیقت و روح آن اندیشه کنیم؛ زیرا رمز و راز توحید و ایمان در عمق آن نهفته است و توجه به آن، در پدید آمدن روحیه ی صبر و استقامت در آدمی اهمیت دارد.
سپس الطاف بزرگ الهی را برای صابران و سخت کوشانی که از این آزمون های دشوار، سربلند بیرون آمده اند، بازگو می کند و می فرماید: آنان کسانی هستند که لطف و رحمت خدا و درود الهی بر آن هاست و این الطاف و رحمت ها، آنان را نیرومند می سازد تا در این راه پرخوف و خطر، به اشتباه و انحراف دچار نشوند. به همین جهت در پایان آیه، آنان را هدایت یافته می خواند.
پیام ها
1- صبر و پایداری عامل کام یابی در آزمون های الهی است و مشکلات و سختی های دنیا گذرا است.
2- دو چیز موجب صبر و پایداری است؛ یکی اعتقاد به این که ما از خدا هستیم، از خود هیچ نداریم و هر چه داریم، از خداست. دیگری، اعتقاد به این که، همه ی ما به سوی خدا باز می گردیم و از این دنیای زوال پذیر به عالم جاویدان و ابدی سفر می کنیم.
3- پاداش بردباران در آزمون های الهی و مشکلات و سختی های دنیا، الطاف و رحمت های الهی است.
4- نتیجه و اثر الطاف و رحمت های الهی، هدایت یافتن و رسیدن به مقصد و هدف خلقت انسان است.
5- آثار یاد خدا و ذکر جمله ی «انا لله و انا الیه راجعون» را در هنگام ناگواری ها، می توان چنین برشمرد:
الف- انسان را از کلام فاسد و شکایت بازمی دارد.
ب- سبب تسلیت و دلداری و تلقین آرامش به انسان است.
ج- بازدارنده ی وسوسه های شیطانی است.
د- اظهار عقیده ی حق است.
ه- الگوی دیگران است.
6- خداوند با تشویق صابران به ما می آموزد که ایثارگران، صابران و شکنجه شدگان، در جامعه کرامت و احترام ویژه ای دارند.
7- هدایت بردباران قطعی و مسلم است. در تعبیر قرآن، هدایت یابی دیگران به صورت یک احتمال مطرح می شود، ولی درباره ی صابران، با قاطعیت می فرماید: «اولئک هم المهتدون» .
بازدارنده فحشا
احمد بن سعید عابد می گوید: پدرم برای من نقل کرد که در زمان ما، جوانی خداپرست و خوش چهره در کوفه بود که همواره در مسجد جامع حضور داشت و کم تر زمانی بود که در مسجد نباشد. روزی زنی زیبا او را دید و دلباخته ی او شد. مدت ها بر سر راه جوان می ایستاد تا با او گفت و گو کند. یک روز هنگامی که جوان به مسجد می رفت، زن خودش را به او رسانید و گفت: «ای جوان! بگذار یک کلمه با تو سخن بگویم. آن را بشنو، آن گاه هر چه خواستی بکن» . جوان به آن زن اعتنایی نکرد و به راه خود رفت. هنگامی که برای رفتن به خانه از مسجد خارج شد، آن زن دوباره بر سر راه او آمد و گفت: «ای جوان! می خواهم یک جمله با تو سخن بگویم. به سخنم گوش کن» . جوان سر خود را پایین انداخت و گفت: «این جا، جای تهمت است و من خوش ندارم در موضع تهمت باشم» . زن گفت: «ای جوان! من تو را کاملا می شناسم و این جا که ایستاده ام، از آن جهت نیست که تو را شناخته باشم. پناه بر خدا از این که کسی از این موضوع آگاه شود. خودم آمدم تا در این موضوع با تو صحبت کنم، گر چه می دانم اندکی از این مطالب، نزد مردم بسیار بزرگ می باشد. اینک فشرده ی آن چه را می خواهم به تو بگویم، این است که: تمام وجودم گرفتار تو شده است. پس در کار من و خودت، خدا را در نظر داشته باش» .
آن جوان به خانه رفت. هنگامی که خواست نماز بخواند (با به یاد آوردن وضع آن زن) نتوانست نماز بخواند. نامه ای نوشت، آن را برداشت و از منزل خارج شد. دید آن زن هم چنان در راه ایستاده است. کاغذ را به او داد و برگشت. در آن نامه نوشته بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم. ای بانوی محترمه! بدان بار اول که انسان معصیت می کند، خدا حلم می ورزد. بار دوم پرده پوشی می کند، اما هنگامی که بنده ای لباس معصیت به تن کرد، خداوند غضبی می کند که آسمان ها و زمین و کوه ها و درختان و جنبندگان، تاب تحمل آن را ندارند. اگر آن چه گفتی، دروغ باشد، تو را به یاد روزی می اندازم که در آن روز، آسمان ها مانند فلز گداخته شود و کوه ها مانند پشم زده شود و پراکنده گردد و مردم از ترس به زانو درمی آیند. به خدا سوگند! من از اصلاح خودم عاجزم، چه رسد به اصلاح دیگران.
و اگر آن چه گفتی، راست باشد به راستی، گرفتار شده ای، طبیبی را به تو نشان می دهم که دردهای مزمن و سخت را علاج می کند. او خداوند متعال و پروردگار جهانیان است. از صدق دل به خدا رو کن؛ زیرا این آیه ی قرآن مرا منقلب و به خود مشغول کرده است:
و انذرهم یوم الآزفه اذ القلوب لدی الحناجر کاظمین ما للظالمین من حمیم و لا شفیع یطاع - یعلم خآئنه الأعین و ما تخفی الصدور.
(ای رسول ما! ) آنان را از روز نزدیک بترسان؛ هنگامی که از شدت وحشت دل ها به گلوگاه می رسد و همه ی وجودشان از اندوه پر می شود برای ستم کاران نه دوستی وجود دارد و نه شفاعت کننده ای که شفاعتش پذیرفته شود. او چشم هایی را که به خیانت می گردد و آن چه را سینه ها پنهان می دارند، می داند. (5)
با این وضعیت، من چگونه می توانم از این آیه بگریزم.
زن پس از چند روز دیگر باز بر سر راه جوان ایستاد. وقتی جوان متوجه شد که زن بر سر راهش ایستاده است، خواست به خانه برگردد تا زن او را نبیند، ولی زن او را صدا زد و گفت: «ای جوان! برنگرد؛ زیرا من دیگر مزاحم تو نیستم و ملاقاتی بین من و تو، جز در جهان دیگر نخواهد بود» . آن زن، چون تحت تأثیر آیات قرآن قرار گرفته بود، به شدت گریست و گفت: «از خداوندی که کلیدهای قلب تو، به دست اوست، می خواهم که این مشکل را آسان کند» . آن گاه از پی آن جوان آمد و گفت: «ای بنده ی مخلص خدا! بر من منت بگذار و مرا موعظه ای کن و پندی بده که تا زنده ام به آن عمل کنم» . جوان گفت: «تو را سفارش می کنم که خودت را از شر خودت حفظ کنی و این آیه را به یاد تو می آورم که:
و هو الذی یتوفاکم باللیل و یعلم ما جرحتم بالنهار
او خدایی است که شب هنگام که به خواب می روید، جانتان را می گیرد (و نزد خود می برد) و شما را می میراند و بر آن چه در روز انجام داده اید، آگاه است. (6)
وقتی زن این آیه را شنید، متأثر شد و سر خود را پایین انداخت. باز گریست و به خانه اش برگشت و به عبادت و راز و نیاز با خدای خود پرداخت. (7)
پیام ها
1- روز قیامت نزدیک است. پس تا دیر نشده است، وسایل سفر را فراهم کن. بر اعمال گذشته نظری بیافکن؛ اگر محتاج ترمیم است، ترمیم کن و برای آینده هم برنامه ریزی کن مانند کسی که می خواهد به زودی به مسافرت برود.
2- بدان که روز قیامت روز بسیار سختی است به گونه ای که جان ها به لب می رسد و از راحتی خبری نیست.
3- روز قیامت، روزی است که تمام اعمال آشکار و نهان ما، چه آن ها که به یاد داریم و چه فراموش کرده ایم، بازخواست می شود. روز قیامت، روز حساب و کتاب است.
4- در روز قیامت برای ستم کاران دوستی نیست، پس در فکر خودت باش. از دوستان بسیاری که داری، کمکی به شما نمی رسد؛ آنان سخت درگیر اعمال خودند.
5- آدمی در دنیا باید رضایت مندی کسانی را به دست آورد که در آخرت، قدرت شفاعت دارند. آنان پیامبران، اوصیا و اولیای الهی هستند.
6- باید دانست که در روز قیامت، کسی که بر همه ی اعمال آشکار و نهان ما آگاه است، قاضی عالم آخرت است و می تواند ما را به درجات بالای تقوا و ایمان برساند.
7- با توجه به این داستان، نباید جوانان را در معرض عواملی که شهوت جنسی شان را برمی انگیزد، قرار داد؛ زیرا این امر، آتش شهوت آنان را شعله ورتر می کند و بر همه ی ابعاد مادی و معنوی زندگی آنان اثر می گذارد.
8- یکی از عوامل بازدارنده از گناه و فساد این است که همیشه خداوند قادر را حاضر و ناظر اعمال خود بدانیم؛ زیرا قرآن می فرماید:
ألم یعلم بان الله یری
آیا انسان نمی دانست که خدا همه چیز را می بیند؟ (8)
